Ruh Halinizin Düşmanı: Doomscrolling

Hepimiz o noktadayız. Telefonu açıp bir dakika haber bakayım diyorsunuz, ama 30 dakika sonra hala ekrana kilitlenmiş bir şekilde dünyanın sonu gelmişçesine kötü haberleri tarıyorsunuz. İşte tam olarak bu, doomscrolling. Kelime anlamı olarak ‘kıyamet kaydırması’ gibi çevrilebilecek bu terim, insanların durmadan olumsuz haberleri okumak için ekranı aşağı kaydırması anlamına geliyor. Günümüzün dijital çağında, beynimizin “hayatta kalma içgüdüsü” ile sosyal medya algoritmalarının mükemmel(!) iş birliği doomscrolling’i kaçınılmaz hale getiriyor. Peki neden bu kadar bağımlılık yapıyor ve bundan nasıl kurtulabiliriz?

Bunu anlamak için önce beynimizin nasıl çalıştığına bir bakalım. İnsan beyni, hayatta kalmaya programlanmış bir organ ve tarih boyunca tehlikelerden kaçınmak için kötü haberlere karşı ekstra hassasiyet geliştirdi. Bir de bunun üzerine modern teknolojiyi ekleyin: Sonsuz bir bilgi akışı, her saniye güncellenen haberler ve algoritmaların bizi ekranda daha uzun süre tutma çabası… Sonuç? Elimizden düşmeyen telefonlar ve kaygı seviyemizi tavana çıkaran haberler.

Psikologlar, doomscrolling’in bir tür kontrol yanılsaması sunduğunu söylüyor. Yani, ne kadar çok bilgi edinirsek, kendimizi o kadar güvende hissediyoruz. Ama gerçek şu ki, kötü haberleri sürekli okumak bizi daha bilinçli yapmıyor; aksine, daha stresli ve kaygılı hale getiriyor. Beynimiz sürekli ‘tehdit algısı’ ile meşgul olunca, dinlenmek yerine tetikte kalıyor ve bu da zihinsel yorgunluğa neden oluyor.

Belki farkında değilsiniz ama doomscrolling’in etkileri, gününüzü mahvetmekle kalmıyor; uzun vadede psikolojinizi de ciddi anlamda etkileyebiliyor. İşte başlıca zararları:

Kaygı ve stres seviyelerini artırıyor: Beyniniz sürekli savaş ya da kaç modunda kaldığında, gün içinde daha sinirli ve huzursuz hissedebilirsiniz.

Uyku düzeninizi bozuyor: Özellikle gece yatmadan önce doomscrolling yapmak, melatonin seviyenizi düşürerek uykuya dalmanızı zorlaştırabilir.

Gerçeklik algısını çarpıtıyor: Sürekli kötü haber okumak, dünyanın tamamen olumsuz bir yer olduğu hissini yaratabilir ve pozitif gelişmeleri göz ardı etmenize neden olabilir.

Üretkenliği düşürüyor: Haberler arasında kaybolup saatlerinizi harcadığınızda, günün geri kalanında yapmanız gereken işlere odaklanmak zorlaşır.

Eğer siz de bu olumsuz döngüden çıkmak istiyorsanız, işte hayatınızı değiştirecek bazı öneriler:

1. Dijital Detoks Yapın

Telefonu elinizden düşürmek zor mu geliyor? O zaman ekran sürenizi bilinçli olarak sınırlandırın. Akıllı telefonlar artık ekran süresi kontrol araçları sunuyor. Haber uygulamalarına belirli bir süre koyarak doomscrolling’in önüne geçebilirsiniz.

2. Pozitif İçeriklere Yönelin

Dünya kötü haberlerden ibaret değil! Daha dengeli bir içerik tüketimi için ilgi alanlarınıza yönelik eğlenceli, ilham verici veya bilgilendirici sayfalara abone olun. Komik videolar, ilginç podcast’ler veya ilham verici hikâyeler beyninizin kötü haberler yerine daha sağlıklı içeriklerle beslenmesini sağlayabilir.

3. İçerik Tüketiminizi Planlayın

Gün içinde belli bir zaman dilimini haber okumaya ayırarak doomscrolling’i sınırlayabilirsiniz. Örneğin, sabah ve akşam 10’ar dakika güncellemeleri kontrol etmek yeterli olabilir. Bunun dışında kendinizi negatif haberlere maruz bırakmamaya çalışın.

4. Yatmadan Önce Telefon Kullanımını Bırakın

Telefonu yatmadan en az bir saat önce bir kenara bırakın ve bunun yerine kitap okuyun ya da sakin bir meditasyon yapın. Böylece hem doomscrolling’in etkilerinden uzaklaşabilir hem de daha kaliteli bir uyku çekebilirsiniz.

5. Fiziksel Olarak Uzaklaşın

Telefonu elinizin altında tutmak yerine belirli saatlerde bir çekmeceye koyarak veya sessiz moda alarak kendinizi doomscrolling’den uzaklaştırabilirsiniz.

6. Farkındalığınızı Artırın

Bazen farkına bile varmadan doomscrolling yapıyoruz. Telefonu elinize aldığınızda kendinize şu soruyu sorun: "Gerçekten önemli bir şey mi okuyorum, yoksa sadece alışkanlıktan mı kaydırıyorum?" Eğer ikinci seçenekse, hemen durun.

Tamamen sıfırlamak belki zor olabilir ama doomscrolling alışkanlığınızı kontrol altına almak kesinlikle mümkün! Bilinçli medya tüketimi, pozitif içeriklere yönelmek ve dijital detoks yapmak, bu olumsuz döngüden kurtulmanıza yardımcı olabilir.