Ah, Analog Teknoloji Geri Döndü

Bu yazı Berfin Örs tarafından Türkçeleştirilmiştir, yazılarını buradan okuyabilirsiniz.

Y2K ergenliğim sırasında, kapaklı telefonunuzu şaklatmak bir tür ergenliğe geçiş ritüeliydi. Paris Hilton tarzı pembe telefon, herhangi bir lisenin sosyal hiyerarşisinde bir statü sembolüydü. Ve eğer sizde bir tane yoksa her şey için çok geç demekti. 

Çok geçmeden Blackberry'nin BBM'i geldi ve daha sonra Android'ler ve Apple'lar sosyal medyanın yeni çağını başlattı. Bu cihazlar, modaya uygun sosyal medya jargonları henüz var olmadan önce zamanın ruhuna doğmuştu. O zamanlar kesinlikle kapaklı telefon era’mızdaydık, sadece henüz bunu ifade edecek bir cümlemiz yoktu. Şimdi elbette hepimiz kronik olarak çevrimiçiyiz. Kendimize dair algılarımız “havalı” olmanın ne anlama geldiğinin pikselleşmiş versiyonlarıyla bulanıklaşmış durumda. Hepimiz “internet brain rot” diye bağıran o kızız. İronik bir şekilde, 2024'te “havalı” olmak, o şimdilerde çok değerli 90'lar kültüründen biraz ilham almak ve güvenilir kapaklı telefonlarımızın tozunu silmek anlamına geliyor. Analogun yeniden doğuşu, görünüşe göre sadece zaman meselesiydi.

Siz FYP'nize (For You Page) ayak uydurmaya çalışırken, internet it-girl’leri zaten iki adım önde (Yoksa 20 yıl geride mi demeliyim?), eski teknolojiye yeni bir soluk getiriyor ve internet öncesi dönemin nostaljisine yaslanıyorlar. İronik bir şekilde, elbette, tüm bunlar sosyal medyada gerçekleşiyor. Nostalji gerçekten de döngüsel ve Y2K rönesansı bir süredir modayı etkilemeye devam ederken, internetin analog teknolojiye olan takıntısı, çok daha büyük bir kültürel değişimi temsil ediyor.

Nokia yakın zamanda ikonik 3210 telefonunu, en parlak döneminden tam 25 yıl sonra, Bluetooth, 4G bağlantısı ve 2.4 inçlik ekran gibi birkaç güncellemeyle yeniden piyasaya sürdü. "Y2K’e geri dönelim…" dediler, "...sohbetlerin beğeniler ve paylaşımlardan daha önemli olduğu zamanlara. Efsanevi bir telefon geri dönüyor ve modern zamanlar için yeniden tasarlandı. Ve elbette, Snake de var." Nokia 3210'un dönüşü, Samsung Galaxy Z Flip4'ün katlanabilir telefonu başarıyla canlandırmasının ardından geldi. O zamandan beri, ergenlik öncesi yıllarımızın kapaklı telefonları geri döndü ve TikTok'ta #FlipPhone, 200 milyondan fazla görüntülenmeye ulaştı. Dijital kameralar da artık Instagram'daki estetik fotoğraf yığınlarına hükmediyor, yani sıradan iPhone çekimleriniz artık yeterli değil. Üzgünüm, kuralları ben koymuyorum.

Luminate'in 2023 Müzik Satış Raporu'na göre Taylor Swift, hayranlarının yarısından fazlası 40 yaşın altında olmasına rağmen, müziğinden en büyük geliri plak satışlarından sağlıyor. Geçen yıl Urban Outfitters, yenilenmiş iPod Mini'lerin stoğunu tüketti ve internetin ASMR takıntısı, mekanik klavye seven Z Kuşağı topluluğunu besledi. Evet, gerçekten.

Ancak, vintage teknolojinin estetik değeri tamamen yeni bir olgu değil. Belki de gördüğümüz şey, dijitalin aşırı tüketimine karşı yumuşak bir reddediş. Görünüşe göre, modern cihazların steril dokunmatik ekranlarıyla tezat oluşturan somut, duyusal deneyimlere karşı duyulan bir arzu var. Bunu 151 bin takipçisi için estetik içerik oluşturmak üzere analog fotoğrafçılığı benimseyen Suudi Z Kuşağı içerik üreticisi Ruba Tursun'a sorun: "Teknolojinin anıları kaydetmeyi ve hayatlarımızı belgelemeyi kolaylaştırmasını takdir ediyorum. Ama, biraz bunaltıcı olabiliyor. Somut anılarla ilgili özel olan bir şey var." 

Ben, sosyal medyayla birlikte büyüyen küçük bir 20’li yaşlar demografik grubundayım. Çocukluğumda, MSN ve Bebo sadece isteğe bağlı zaman geçirme aktiviteleriydi. Gerçekten “çıkış yapma” ve arkadaşlarınıza "daha sonra döneceğim" deme şansınız vardı. Ergenlik öncesi dönemime bakarsak, Facebook'un ortaya çıkışı liseye girişimle eş zamanlıydı. Aniden, statü ve beğenilme çevrimiçi ve çevrimdışı bir gerçeklik hâline geldi. Ve ben tam hayatı çözdüğünü zanneden bir gençken, Instagram gerçek ile filtre arasındaki çizgileri bulanıklaştırmak için doğdu. Üniversiteye başladığımda, dünya geri dönüşü olmayan bir dijital çağa girmişti ve geride sadece internet öncesi kolektif beynimizin minimal izlerini bırakmıştı.

Fortes Education'da psikolog ve BAE'de Chearful'da ruh sağlığı uzmanı olan Devika Singh-Mankani, "Son araştırmalar, Körfez İşbirliği Konseyi ülkelerindeki gençler arasında endişe verici bir eğilimi gösteriyor. Gençlerin önemli bir kısmı, dijital medya ile yüksek etkileşim ve toplumsal baskılar nedeniyle artan kaygı ve kopukluk hisleri bildiriyor" diyor. 

Nostalji zamansız bir duygu, ancak kesinlikle kolektif zirveleri var. Pandemi sırasında, kendimizi dijital bağlantının iki ucu keskin kılıcının tam ortasında bulduk. Kıyamet haberleri okumak norm hâline geldi. İklim değişikliği gibi küresel sorunlara dair endişemiz bizi, uzak geçmişi göz ardı ederken mevcut olumsuzluklara aşırı odaklanmaya itti. Nostalji, bir dönemin sert kenarlarını yumuşatır. Böyle düşününce, Barbiecore, cottagecore ve soft girl estetiklerine olan takıntım çok daha anlamlı geliyor.

Gelecek belirsiz, huzursuz edici. Bu gerçek, kuşağımızın tutumlarını yönlendiriyor. “Sessiz istifa” (quiet quitting) ve “hafif tasarruf” (soft saving) bunun başlıca örnekleri. Geleceğin somut eserleri yok. Plak kayıtları yok, film kameraları yok. Çoğumuz bilinmeyene şans tanımaktansa tanıdık bir şeyi deneyimlemeyi tercih ederiz. "Analog nostalji" olarak bilinen bu fenomen, daha önceki on yılların somutluğuna ve basitliğine özlem duymayı içeriyor. Devika, "Analog teknolojinin dokunsal doğası, genellikle dijital tekdüzeliğin hakim olduğu bir dünyada otantiklik ve benzersizlik hissi sunuyor" diyor.

Analoga doğru bu yönelim, teknolojinin reddi değil, onunla nasıl etkileşim kurduğumuz konusunda kontrolü yeniden ele almak. Ruba Tursun gibi içerik üreticileri için bu, denge kurmak, sınırlar belirlemek, dünyayla ve birbirimizle daha anlamlı etkileşim kurabileceğimiz bir alan yaratmakla ilgili: "Analog teknoloji kullanmak, yavaşlamama ve ana dalmama yardımcı oluyor. Dijital telaştan ziyade yaratıcı sürece odaklanabiliyorum.”

Uzak geçmişi idealleştirirken bir yandan günümüzün modern konforlarının keyfini çıkarmak, ilginç bir kültürel model hâline geldi. Ve belki de buradaki ironi bu. Retro canlanma hepimizi internet öncesi döneme karşı nostaljik hissettiriyor ama gerçekten orada hayatta kalabilir miydik? Çevrimdışı olmak yeniden havalı oldu, tabii bunu çevrimiçi paylaşabildiğimiz sürece.

Bu yazı Megan Tomos tarafından Cosmopolitan Middle East için yazılmıştır. Yazının orijinalini buradan okuyabilirsiniz.