Türkiye'yi Değiştiren Emekçi Kadınlar

Türkiye’nin tarihine ve kültürüne iz bırakan emekçi kadınlar, sadece kendi alanlarında değil, toplumun her kesiminde ilham kaynağı olmayı başardı. Bilimden sanata, spordan sinemaya kadar farklı alanlarda verdikleri mücadelelerle tarihimizde yer edinen bu öncü isimler, başarılarıyla birer yol gösterici oldular. İşte, tarihe adını altın harflerle yazdırmış Türk kadınlarının unutulmaz hikayeleri.

1950 yılında Londra'da fotoğrafçılık eğitimi alıp, Cambridge'de sergiler açarak kendini dünyaya tanıtan Yıldız Moran, Türkiye’nin eğitimli ilk kadın fotoğrafçısı olarak biliniyor. İspanya ve Portekiz'deki çalışmalarını bir kitapta topladıktan sonra, Anadolu’yu karış karış gezip fotoğraflar çeken Moran’ın 2013 yılında Pera Müzesi’nde açılan sergisinde kendisinden “Işığı büyük bir ustalıkla kullanarak elde ettiği teknik başarısının ötesinde; ruhunu, aklını ve kalbini de katarak görüntünün izini derinleştirebilmiş bir fotoğrafçı.” sözleriyle bahsediliyor.

Astrofizik alanında önemli çalışmalara imza atan Dilhan Eryurt, NASA’da görev yapan ilk Türk bilim kadını olma unvanına sahip. Güneş ve yıldızların evrimine dair çalışmalarıyla bilim dünyasına büyük katkılar sağlayan Eryurt, aynı zamanda ODTÜ’de astrofizik anabilim dalının da kurulmasında rol oynadı.

Türkiye’nin ilk kadın yönetmeni olan Cahide Sonku, sinema ve tiyatro sahnesinde iz bırakan isimlerden biri. Beklenen Şarkı, Çalıkuşu ve Ayşecik gibi filmleri yöneterek Türk sinemasının önemli figürlerinden biri haline geldi ve gelecekteki kadın yönetmenlere yol açtı.

Türk tiyatro tarihinde sahneye çıkan ilk kadın oyuncu olan Afife Jale,  1920 yılında İstanbul Kadıköy’deki Apollon Tiyatrosu’nda sahnelenen Hüseyin Suat’ın Yamalar adlı oyununda "Emel" rolünü canlandırarak bu alanda bir ilki gerçekleştirdi. Dönemin yasakları nedeniyle “Jale” takma adını kullandı ve sanat tarihine Afife Jale olarak geçti. Oyun sonrası polis baskısına uğramasına rağmen tiyatrodan vazgeçmedi. Cesareti, kadınların sahnede var olma hakkı için sembol oldu, tiyatroda kadın temsilinin önünü açtı.

İstanbul Modern’i kurarak Türkiye’de çağdaş sanatın öncülerinden biri olan Oya Eczacıbaşı, sanatı ülkenin kalbine taşıdı. İstanbul Modern ve İKSV’deki başarılarıyla Dünyanın En Etkili Kadınları listesine girdi.

Sertab Erener, 2003 yılında Eurovision birinciliğiyle Türkiye’ye müzik alanında büyük bir başarı kazandırdı. Müzik kariyerine halen güçlü bir şekilde devam eden Erener, üç oktavlık sesi ve disipliniyle Türk Pop müziğinin vazgeçilmez isimlerinden biri.

Merve Dizdar, Nuri Bilge Ceylan’ın Kuru Otlar Üstüne filmindeki performansıyla 76. Cannes Film Festivali’nde En İyi Kadın Oyuncu ödülünü aldı. Dizdar, bu ödülü toplumda zorluklar yaşayan tüm kadınlara adadı.

Canan Dağdeviren, Massachusetts Institute of Technology (MIT) çatısı altında Medya Sanatları ve Bilimleri alanında LG Kariyer Geliştirme Profesörü olarak görev yapan Türk fizik mühendisi, akademisyen ve malzeme bilimcisi. Aynı zamanda Harvard Üniversitesi’nin seçkin Fellows Cemiyeti’ne kabul edilen ilk Türk bilim insanı olan Dağdeviren, MIT Media Lab’de kendi araştırma grubu olan Conformable Decoders’ı yönetiyor. 14 Nisan 2025’te, tamamı kadınlardan oluşan bir ekip tarafından gerçekleştirilen uzay görevine, meme kanserinin erken teşhisi için geliştirdiği elektronik sütyen formundaki giyilebilir ultrason cihazını göndererek bizleri bir kez daha gurulandırdı.  Bu yenilikçi cihaz, uzayda test edilerek hem tıp teknolojisi hem de kadın sağlığı açısından çığır açıcı bir adım olarak değerlendiriliyor.

Eda Erdem, Türkiye A Milli Kadın Voleybol Takımı ve Fenerbahçe'nin kaptanı olarak sayısız başarıya imza attı. Avrupa ve dünya şampiyonluklarıyla dolu kariyerinde, hem kulübü hem de milli takımıyla Türk sporunun unutulmaz isimleri arasına adını yazdırdı.