Gelecek Kaygısı mı Yaşıyorsunuz?

Dünyada birçok kültür çocuklarını gelecek odaklı büyütüyor. “Büyüyünce ne olacaksın?” sorusu hayallerin, isteklerin ve değerlerin ifade edilebileceği bir alan tanısa da beklentiler ve gelecek üzerine yapılan bir baskının da yansımasıdır. Bu yaklaşıma sahip olan insanlar, erken yaşlarda, bilinçli ya da bilinçsiz olarak, gelecek kaygısının temellerine sahip olabiliyor.

Beynimizin en önemli becerilerinden biri, geleceği öngörme ve planlama becerisidir ve bu beceri her zaman huzurlu bir şekilde işlemeyebilir. Gelecek kaygısı tam da burada devreye giriyor. Yani, geleceği öngörürken ve planlarken duyulan kaygı. Kendisi, başlı başına bir tanı değil, olsa olsa bir kaygı bozukluğunun semptomu olur. Aslında, oldukça faydalı bir amaç için varolan kaygı duygusunun, belirsizliğe tahammül edememe ve güven arayışıyla vücut bulduğu halidir de diyebiliriz.

Gelecek kaygısı birçok alanda, özellikle toplumsal durumlar; eğitim, akademik, kariyer planlamaları üzerine kaygılar gibi insanı ilgilendiren konularda görülebilir.

Kendi psikoterapi seanslarımda da söylediğim bir şey var: Gelecek hakkında fazla kaygılanmak mevcut becerilerinizi etkili bir şekilde kullanmanızı engelleyebilir. Bu sebeple, gelecek kaygısını sizi motive edecek bir zemine çekmeniz ve ondan faydalanmanız psikolojik dayanıklılığınız ve hedefleriniz için daha faydalı olacaktır. Örneğin:

Finansal planlamalar üzerine çok fazla kaygılanan bir birey düşünelim. Bu kişi, gününün fazlaca zamanını gelecekteki finansal durumu hakkında kaygılanarak harcıyor ve sürekli “Ya gelecekte yeterli param olmazsa? Ya ev kiramı, okul taksitimi ödeyemezsem?” gibi “Ya?” sorularına boğuluyor. Bu kaygı, etkili adımlar atmak yerine hareketsiz bırakabilir. Ancak, faydalı bir hale de getirilebilir. Örneğin: “Evet, finansal geleceğimle ilgili kaygılarım var, ancak bu kaygı, benim doğru adımlar atmamı sağlıyor. Birikim yapma ve bütçemi düzenleme konusunda daha fazla bilgi edinebilir, yeni bir iş araştırabilir, arkadaşlarımın nasıl kendilerini finansal düzenlediğini öğrenebilirim.” gibi esnek, alternatifleri görebilen ve çözüm odaklı düşünme tarzı psikolojik sağlamlığı destekleyen bir yerdedir.

Psikolojik dayanıklı insanların kaygıya sahip olma ihtimali de düşüyor. Önemli bir araştırma sonucu da bu dediğimi destekliyor ve şöyle belirtiyor: Yüksek psikolojik dayanıklılık puanları, depresyon, anksiyete, stres ve obsesif-kompulsif semptomlarının seviyelerinde daha düşük olduğunu öngörmüştür. Yani, psikolojik dayanaklılık sadece kaygıda değil, birçok olabilecek semptomu azaltmada da önemli bir yerdedir.

Ne demiş John Lennon: “Hayat sen başka planlar yaparken başına gelenlerdir.”

O halde, gelecek hakkında kaygılanmadan durabilmek için ilk adım, kaygılarınızı fark etmek ve kabul etmektir. İkincisi ise, hedef ve hayallerinizi gerçekleştirmeniz için psikolojik sağlamlık ve esneklik kazanarak şartlara uygun adımlar atabilme becerisi kazanmaktır. Üçüncü adım ise, kaygılarınızı yönetebilmek için kendinize nazik davranmanız ve sabırlı bir şekilde sürecin içinde yer almanızdır.

Bu şekilde kaygının, hayatınızda daha yönetilebilir bir şekilde var olmasını desteklersiniz.

Hjemdal, O., Vogel, P. A., Solem, S., Hagen, K., & Stiles, T. C. (2010). The relationship between resilience and levels of anxiety, depression, and obsessive-compulsive symptoms in adolescents. Clinical Psychology & Psychotherapy, 18(4), 314–321. doi:10.1002/cpp.719