Melekler Bize Ne Yaptı?

Victoria's Secret'ın ikonik melekleri altı yıl aranın ardından geri dönüyor. Candice Swanepoel, Gigi Hadid gibi tanınmış modellerin yeniden podyumda olacağı bu geri dönüş, moda dünyasında heyecan yaratıyor.

2000'lerin ortaları, artık lisedeyim ve boyumun istediğim kadar uzamayacağını kabullenmeye başlıyorum. Benimle aynı kaderi paylaşan en yakın arkadaşımla, rotayı Kate Moss kadar zayıf olmaya çeviriyoruz. Spor salonuna yazılıyor, her gün tartılıyor ve üst bacaklarımızın arasındaki mesafeyi kontrol ediyoruz. Bazı günler abur cubur dünyasının cazibesine kapılıp karnımız ağrıyana kadar cips yiyip kola içiyoruz. Cazibesine kapıldığımız bir başka şey, yılbaşı gecesi yayınlanan Victoria’s Secret Fashion Show (VSFS).

2009’da üniversite öğrencisi olarak gittiğim ABD’de ilk alışveriş yapmak istediğim mağazalardan biri, tabii ki Victoria’s Secret. Duvarları süsleyen posterlerdeki modellerde “kusur” arıyor, bulamadıkça kendimi daha da “kusurlu” hissediyorum. Küçük memeler push-up sütyenle halloluyor ama bahar tatili için aldığım bikini bende asla Gisele Bündchen’de durduğu gibi durmuyor. 1968’de feministlerin Miss America güzellik yarışmasını protesto etmek için sütyen yakmaları her ne kadar şehir efsanesi olsa da bize bir şey söylüyor: Moda endüstrisinin özellikle kadınlar için baskı aracına dönüşebileceğini.

Baskının bambaşka bir türünü karısı için iç çamaşırı alışverişi yaparken hisseden Roy Raymond, erkeklerin partnerlerine rahatça iç çamaşırı alabilecekleri ilk Victoria’s Secret mağazasını 1977’de California'da açıyor. L Brands’in kurucusu Leslie Wexner, 1982’de Victoria’s Secret’ı satın alıyor ve ilk işi markanın hedef kitlesini erkeklerden kadınlara değiştirmek oluyor. Çünkü Wexner, tanıdığı neredeyse her kadının iç çamaşırı giydiğinin ve pek çok kadının kendi iç çamaşırı alışverişini kendisinin yaptığının farkında. Yeni Victoria’s Secret, gözünü “erkeğini etkilemek” isteyen kadınların cüzdanına dikiyor. İşlevsellikten ve konfordan uzak seksi iç çamaşırlarını keyfimizin kahyası öyle istediği için alabiliriz. Ancak bu noktada içselleştirmiş olabileceğimiz izlenme halini hatırlamakta fayda var. Onlarca yıl özünde eril bakışa hizmet eden Victoria’s Secret’ın pazarlama bölümünün başındaki Ed Razek, ilki 1995’te Plaza Hotel’de yapılan Victoria’s Secret Fashion Show’un fikir babası. Razek’in podyumda yürüyecek modelleri tek tek seçtiği VSFS, çok geçmeden moda takviminde kendine önemli bir yer ediniyor. 1997’deki “Angels” koleksiyonunun ardından VSFS’daki modeller “Melekler” olarak çağrılmaya başlıyor. VSFS, 1999’da ilk defa internetten canlı yayınlanıyor ve 1 milyon kişi siteye aynı anda hücum ettiği için site çöküyor. Podyumda yürüyen Melekler’e yıllar içinde 50’ye yakın ünlü müzisyen sahne şovlarıyla eşlik ediyor.

Victoria’s Secret’ın meleklerinden olmak süpermodelliğin de zirvesi. Tyra Banks, Heidi Klum, Adriana Lima’nın aralarında bulunduğu Melekler, Victoria’s Secret’ı; Victoria’s Secret, Melekler’i pazarlıyor ve taraflar bu işten milyonlar kazanıyor. Peki gerçek olamayacak kadar ışıltılı bu cennetin bedeli ne ve bu bedeli kimler ödüyor? Victoria’s Secret’ın adının karıştığı en büyük skandallardan biri, kız çocuklarına yönelik cinsel istismar şebekesi kurmak suçundan hüküm giyen Jeffrey Epstein ile alakalı. Wexner, Jeffrey Epstein ile 1980’lerin ikinci yarısında tanışıyor ve finans işlerinin yönetimini Epstein’e devrediyor. Epstein ve Wexner, 1996 yazında Wexner’in Ohio’daki mülkünde Maria Farmer’i özgürlüğünden alıkoyuyor ve cinsel saldırıya maruz bırakıyor. VSFS meleklerinden olmanın bir statü haline geldiği 90’ların sonunda Epstein, Wexner ile olan bağlantısını Victoria’s Secret için yetenek avcılığı yaptığı yalanını söylerken öne sürüyor. Model ve oyuncu Alicia Arden, 1997’de Epstein tarafından Victoria’s Secret seçmelerine alınacağı sözüyle kandırıldığını ve cinsel saldırıya uğradığını söylüyor. Wexner, Epstein’in cinsel istismar suçundan tutuklandığı 2006’da Epstein’in yaptıklarından haberdar olmadığını söylüyor ve o zamandan beri de kendini aklamaya çalışıyor. Eril pazarlama dehası Ed Razek de skandallardan muaf değil. Pek çok modelin, Razek’in kendilerini öpmeye, ellemeye, kucağına oturtmaya çalıştığına dair beyanları mevcut. Model Andi Muise, henüz 19 yaşında olduğu 2000’de Ed Razek tarafından yemeğe davet edildiğini, Razek’in restorana giderken kendisini öpmeye çalıştığını, yemeği takip eden günlerde birlikte olma ısrarına devam ettiğini ve Razek’i reddettiğinde de VSFS kadrosuna alınmadığını söylüyor.

Victoria’s Secret’ın eski halkla ilişkiler çalışanı Casey Crowe Taylor, Ed Razek’in cinsel taciz, kadın düşmanlığı ve beden ayıplama içeren davranışlarına şahit olduğunu, şirket içindeki onca şikayete rağmen Razek’e yönelik herhangi bir yaptırım uygulanmadığını belirtiyor. Victoria’s Secret’ın fotoğrafçılarından Russell James, Razek’in yakın arkadaşı. James, Victoria’s Secret modelleriyle yaptığı bazı fotoğraf çekimlerinin sonunda modellerden kendisi için çıplak poz vermelerini rica ediyor. Güçlü erkekler arasındaki bu bağlantılar nedeniyle pek çok model, James’in pahalı sehpa kitabı için çıplak poz vermeyi kabul etmek zorunda kalıyor. Ama sorsanız, rızaları var. 1995 ve 2018 arasında giderek daha zayıf modellerin podyumda yürüdüğünü görüyoruz. Diyet kültürünün esir aldığı 90’lar ve 2000’lerde, modellerin paylaştığı zayıflama ya da tam tabiriyle kendini aç bırakma taktikleri havada kapılıyor. Adriana Lima, VSFS’a günler kala katı beslenmeyi, defileden 12 saat önce de su içmeyi bıraktığını anlatıyor. Yalnızca 7 ölçüde sütyen üretimi yapan Victoria’s Secret’ın meleklerinden Erin Hearthertone, Fallen Angel isimli podcast'te, baldırlarından kilo vermesi gerektiğine dair bir e-posta aldığını anlatıyor. Heathertone, beslenme uzmanına gidiyor, diyet hapları kullanmaya başlıyor ve hatta zayıflamak için kendine hormon enjekte ediyor. Tüm çabalarına rağmen 25 yaşında cennetten kovuluyor. Cinsel şiddet ve beden ayıplamanın kol gezdiği Victoria’s Secret, bir kadın markası olduğunu iddia etse de, pek çok hızlı moda markası gibi gücünü kadınların ve mahkumların emeklerini sömürmekten alıyor.

2017’de başlayan #MeToo hareketi tüm dünyada hiç de seksi olmayan bir bomba etkisi yaratıyor. VSFS’in o yılki reytingleri yüzde 30 oranında düşüyor. 2018’e geldiğimizde insanlar, moda endüstrisinden çeşitlilik ve temsiliyet beklentilerini yüksek sesle dile getiriyorlar. Tüm bu taleplere kulak tıkayan Ed Razek, çok tartışılan 2018 söyleşisinde, VSFS’da trans ya da şişman bir modelin yer alamayacağını çünkü VSFS’un bir fantezi olduğunu söylüyor. Eleştiri yağmurunun ardından marka, 2019’da kapsayıcı olmak adına bazı değişikliklere gidiyor. Yönetim kuruluna iki kadın yönetici dahil oluyor ve trans model Valentina Sampaio ile anlaşma imzalanıyor. Tesadüf bu ya Sampaio’nun Victoria’s Secret’a dahil olduğu gün, Ed Razek’in de istifası duyuruluyor. Aynı yıl marka resmi olarak VSFS’u iptal ettiğini açıklıyor. 2020’de Les Wexner emekliliğini açıklıyor.

Pandemiyi fırsat bilerek Victoria’s Secret yeniden dizayn ediliyor. Karantinadan çıktığımızda artık karşımızda yaşlı, zengin ve beyaz erkeklerin oyun parkı olmayan bir Victoria’s Secret var. Markanın yeni CEO’su Martin Waters, “artık” kadınların ne istedikleriyle ilgilendiklerini açıklıyor. Artık Victoria’s Secret mağazalarında farklı ölçülerde cansız mankenler yer alıyor ve Melekler’in görsellerinin yerinde ise emzirme sütyeni posterleri var. Markanın elçileri olarak futbol oyuncusu Megan Rapinoe, Olimpiyat madalyalı kayakçı Eileen Gu, büyük beden model Paloma Elsesses ve Hindistanlı oyuncu Priyanka Chopra Jonas gibi isimleri görüyoruz. Geçen Mayıs ayında marka, Victoria’s Secret Fashion Show’un geri döneceğini duyuruyor. Victoria’s Secret’ın kapsayıcılığı çıkarları doğrultusunda ele alarak kapitalize edip etmediğinin sağlamasını bu sonbaharda yapacağız gibi duruyor. 

2019’da beden olumlama hareketinin etkisiyle Victoria’s Secret’ın geleneksel “Melekler” kültürü büyük bir eleştiriyle karşı karşıya kaldı. Bu hareket, markanın kadın bedenini tek tip bir güzellik standardıyla sınırlama yaklaşımına karşı çıkan bir dizi eleştiriyi de beraberinde getirmişti. Rihanna’nın iç giyim markası, farklı beden tiplerindeki kadınlara yer vererek bu baskıya karşı bir duruş sergilemişti. Victoria’s Secret’ın bu yeni dönemdeki “kapsayıcı” yaklaşımı, markanın eleştiri aldığı noktaları hedef alarak kadınları daha çeşitli beden tipleriyle temsil etmeyi amaçlıyordu. Bu tutum da markanın kökleriyle çok örtüşmeyince bir orta nokta bulmaya çalıştılar. Sonuç olarak, Victoria’s Secret 24 yıl süren ve 2018’de sona erdirilen "kanatlı modeller" kültürünü yeniden canlandırma kararı aldı. Nitekim zayıflama iğnelerinin oyuna girişi de bu dönüşte belirleyici oldu. Yıllar yılı kilolarıyla barışık ve beden olumlama hareketini destekleyen ünlüler, yükselen "hiper dişilik" akımının da etkisiyle bir bir zayıflamaya, sıfır beden olmaya başladılar. Yaşlanma karşıtı teknolojinin ilerlemesiyle güzelliklerini zamanda donduran meleklerin "podyum ömrü" uzadı. Daha önce 30’larından sonra modellik yapamayan kadınların dönemi son buldu. Bu süreçte, Victoria’s Secret da kendi markasını bu yeni trendlere uyumlu hale getirmeyi hedefledi.

Sonuç olarak, Victoria’s Secret’ın meleklerini yeniden podyumda görmek, markanın yenilediği kimliğiyle dönüşünün bir parçası olarak değerlendiriliyor. Bu sonbaharda yapılacak olan geleneksel yıllık melek defilesi, markanın bu değişimi ne kadar içselleştirdiğini ve kadın bedenine dair yeni yaklaşımlarını nasıl uyarladığını gösterecek. İfşa kültürü gerçeğiyle yüzleşen markanın modellere yaklaşımında daha dikkatli davranmaya çalışması büyük bir kazanım, şimdilik. Victoria’s Secret’ın eski şöhretine dönüp dönmeyeceğini ise zaman gösterecek.

2014'te kadın bedeni üzerindeki baskıları nedeniyle şirket, "Bedenimi Seviyorum” kampanyası başlattı. Ancak reklamda sıfır beden modeller olunca kampanya ters tepti.

Sosyal medyadaki aydınlanma ve butiklerin artması, Rihanna'nın kurduğu her kadın bedenine hitap eden Fenty markası, 2017'den itibaren satışların düşmesine yol açtı.

2018'de şirket yöneticisi Ed Razek, büyük beden veya trans kadınlarla toplumun ilgilenmediğini açıkladı.

Şirket 2018’de 20, 2019'da 50 mağazasını kapatmak zorunda kaldı.

Yeni kuşağı yakalayamayan markanın yılbaşı şovu izlenme oranları dört kat azaldı

Çocuk istismarı ve fuhuş amaçlı insan kaçakçılığından yakalanan ve hapiste ölen milyarder Jeffrey Epstein'ın şirket ile bağları olduğu ortaya çıktı.

Marka, Mayıs 2019’da geleneksel şovunu televizyondan yayınlamayacağını duyurdu. Geri dönüşü ise altı yıl sonra, 15 Ekim 2024'te olacak.

Brezilyalı trans model Valentina Sampaio (22), Ağustos 2019’da Victoria's Secret'ın ilk trans modeli olarak duyuruldu.

Aynı yıl, ABD’li 44 beden model Ali Tate-Cutler, markanın 42 yıllık tarihindeki devrimin yüzü oldu.