İş Yerinde Bir Süper Güç: Psikolojik Güvenlik

İş yerinde psikolojik güvenlik konusunu son yıllarda çok fazla duymaya ve konuşmaya başladık. Pandemiden sonra hayatımızda iyice yer edinen bu kavramı daha iyi anlamak ve işyerindeki uygulamalar hakkında daha fazla bilgi almak için Transform İstanbul Chapter olarak bir etkinlik düzenledik.

Psikolojik güvenliğin tanımına bakarak başladığımız sohbetimizde Uzman İş ve Örgüt Psikoloğu Nil Madi, sessizlik, dedikodu ve suçlama kültürünün hakim olduğu ortamlarda psikolojik güvenlikten söz edilemeyeceğini söyleyerek kurumların kendilerini değerlendirmeleri açısından bize önemli bir reçete vermiş oldu. 

Psikolojik güvenliğin olmaması aynen temeli sağlam atılmamış bir gecekonduya benzer. Siz istediğiniz kadar içini güzelleştirin, üstüne kat çıkın, eğer temeli sağlam değilse en ufak bir sarsıntıda ayakta kalmayacaktır. 

Yapılan araştırmalarda psikolojik güven ortamına sahip olan şirketlerde ekiplerin güçlü yönlerini keşfetmelerine imkan sağlandığı için çalışanların bu şirketlerde daha yüksek performans gösterdiği görülmüştür. Ayrıca, ekip üyelerinin birbirlerine güvenmelerini, risk almaktan korkmamalarını ve daha yaratıcı olmalarını da sağlamaktadır. Yani sanılanın aksine, psikolojik güvenlik sadece çalılanların duygu durumu ilgili değil, aynı zamanda şirket performansına da doğrudan etkisi olan bir kavramdır. 

Kurumsal hayattaki deneyimlerimde psikolojik güvenliğin hem en alt hem de en üst seviyede olduğu deneyimler yaşadım. Çalıştığım şirketlerden birinde öğlen yemeğinden 5 dakika bile geç kalsanız tüm ofisin gözleri sizin üzerinizde olurdu. Hatta yöneticimiz mutlaka iğneleyici bir söz söylerdi. Herkes kendisine gelen bir sorunu bir başka departmandaki kişiye email ile yönelterek sorunu çözmek yerine geçiştirirdi. Ondan ona bir top gibi atılan problem bir noktadan sonra çözülmeden aylarca atıl halde kalırdı. Ancak Genel Müdür veya patronun tanıdığından gelen problemler önceliklendirilirdi. Kendi düğünüme için izin istediğimde bile direktörüm tarafından sadece yarım günlük bir izin alabilmiştim. Sadece 1 hafta sonra, başka bir çalışana özel bir işi için bütün gün gelmemesi için izin vermişti. Psikolojik güvensizliğin beni her gün daha da fazla boğduğu bu şirkette ancak 1.5 yıl çalışabildim. 

Diğer tecrübemin aksine, psikolojik güvenliğin daha üst düzeyde olduğu şirkette ekipler bir arada çalışıyordu. Her problem birlikte çözülüyordu. Çalışma saatleri esnekti ve çıktı odaklı bir performans değerlendirme anlayışı vardı. Yapılan iyi işler, tüm şirket çalışanlarının olduğu ortamlarda takdir ediliyordu. Yapmak istediğim tüm yeniliklere alan tanınıyordu. Bu şirkette 3 yıl kaldım ve şirketin ülkeden çıkma kararı almasından dolayı ayrıldım. Yoksa uzun yıllar keyifle çalışmaya devam ederdim diye düşünüyorum. 

Siz de şirketinizde psikolojik güvenliği sağlamak ve hatta kalıcı hale getirmek isterseniz aşağıdaki önerilere göz atabilirsiniz.

-Farklı ülkelerde çalışanları olan global şirketlerde, aynı ifadelerin farklı kültürlerde farklı anlamlar taşıyabileceği unutulmamalıdır. Çalışanların bu farklılıkları benimsemeleri için şirket kültürü ve iletişim süreçleri çalışanlarla net bir şekilde paylaşılmalıdır. Danışmanlık verdiğim ABD merkezli Virtasant’ta bunu sağlamak için her ay yaptığımız çalışan buluşmasında farklı bir ekip arkadaşımız kendi kültürünü, hangi davranışların kabul edilebilir, hangilerinin kabul edilmez olduğunu anlatıyor. Böylece birbirimizle olan iletişimimizde yaşanacak olası kazaların da önüne geçmiş oluyoruz. 

-Geri bildirim verme veya yorumlarında şeffaf olma gibi davranışların, kültürden kültüre değişen algılar yaratabileceğini unutmamalı ve geri bildirim verirken bunu dikkate almalıyız. 

-Çalışanların kaygı ve korku içinde olduğu ortamlarda psikolojik güvenliğin gelişmesi çok zordur. 

-Dinlemenin ve empati kurabilmenin, psikolojik güvenliğin gelişmesinde önemli bir rolü vardır. Dolayısıyla ekip arkadaşlarınızı aktif dinleme konusunda desteklemek ve gerekirse bu konuda eğitim almalarını teşvik etmek çok önemlidir. 

-Liderlerin empati kurabilmesi ve bunu ekip arkadaşlarına yansıtabilmesi psikolojik güven ortamının sağlanması açısından çok önemlidir. 

-Bireylerin psikolojik güvenlikle tanışmaları, kendilerine daha iyi bakmalarına ve kendilerine gösterdikleri öz şefkati geliştirmelerine imkan sağlamaktadır.  

-Psikolojik güvenin olduğu bir iş ortamında, çalışan fikirlerini özgüvenli ve özgün bir şekilde ifade etme fırsatı bulacaktır. 

-Özgüvenli konuşabilmek için fiziksel güvenliğin de sağlanması önemlidir.

-Anketler ve sürekli geribildirim ile çalışanlardan içgörü almak oldukça önemlidir. 

-Sorunları ortaya çıkmadan önce fark etmek ve proaktif aksiyonlar almak çalışanları elde tutmak için önemli bir adımdır.  

Eğer ölçüm yapıyorsanız mutlaka çıktılarla ilgili bir aksiyon planınız olmalı ve aldığınız aksiyonları çalışanlarınızla paylaşmalısınız. Danışmanlık verdiğim kurumlarda en sık karşılaştığım problemlerden biri sürekli ölçüm yapmalarına rağmen, çıkan sonuçlarla ilgili bir aksiyon almamaları. Böyle bir durumda çalışanların değişime inancı kalmıyor ve yarardan çok zarara sebep oluyor. 

-Liderlerin çalışanlara kendilerini güvende hissedecekleri alanı sağlamaları ve bunu da hareketleri ile göstermeleri çok önemlidir.

-Liderlerin hem başarıyı hem de başarısızlığı yapıcı bir şekilde karşılaması önemlidir. Böylece korku kültürünün oluşması önlenmiş ve çalışanların kendi potansiyellerini ortaya koyabilecekleri bir çalışma ortamı yaratılmış olur. 

-Uzaktan / Hibrit çalışanlarım eşit derecede haklara ve bilgiye sahip olması çok önemlidir.

-Eşit bilgilendirme yapılması için dijital iletişim kanallarının etkin bir şekilde kullanılması ve bunun şirket kültürü haline getirilmesi önemlidir.

-Fiziksel katılımcıların olduğu etkinlik ve toplantılara ofis dışındaki çalışanların da dahil edileceği dijital toplantı imkanları yaratılmalıdır. 

-Google Aristotle araştırması sonucunda psikolojik güvenliği yüksek ekiplerin yaptıkları işlerde çok daha başarılı olduğu görülmüştür. 

-Gallup raporunda yüksek seviyede olan psikolojik güvenliğin işten ayrılma oranını %27 düşürdüğü görülmüştür. 

-McKinsey raporunda psikolojik güvenliği yüksek kurumlarda karlılığın %23 daha fazla olduğu görülmüştür. 

Çalıştığınız kurumda psikolojik güven olup olmadığını anlamak için aşağıdaki kısa testi uygulayabilirsiniz.

Lütfen her ifadeyi 1-5 arası bir ölçekte değerlendirin:

1: Kesinlikle Katılmıyorum

2: Katılmıyorum

3: Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum

4: Katılıyorum

5: Kesinlikle Katılıyorum

1. İş yerindeki sorunlarımı dile getirirken kendimi rahat hissediyorum.

2. Fikirlerimi olumsuz olabilecek sonuçlardan çekinmeden ifade edebiliyorum.

3. Bir hata yaptığımda, takım arkadaşlarım anlayışlı davranıyor.

4. Takım tartışmalarında farklı bakış açıları anlayışla karşılanıyor.

5. İhtiyacım olduğunda yardım isteme konusunda kendimi güvende hissediyorum

6. Yöneticim açık iletişimi teşvik ediyor.

7. Takım üyeleri birbirlerine saygılı davranıyor.

8. İş yerinde kendim olabiliyorum.

9. Başarısız denemeler öğrenme fırsatı olarak görülüyor.

10. Fikirlerimin ciddiye alınacağına güveniyorum.

10 sorunun ortalamasını hesaplayın:

4.0-5.0: Yüksek psikolojik güvenlik

3.0-3.9: Orta düzey psikolojik güvenlik

3.0'ın altı: İyileştirme gerekli