Aşırı Yeme Atakları Neye İşaret Ediyor Olabilir? 

Aşırı yemek dendiğinde aklınıza odanın her yerine saçılmış cips, çikolata, çekirdek, jelibon, kuruyemiş, pizza, kola, hamburger ve ortada oturup hepsini yiyen bir insan görseli oluşabilir. Aslında, aşırı yeme atakları sanıldığı kadar açık olmayabilir ve belki de farkında olmadan bu durumu yaşıyor olabilirsiniz.

Aşırı yeme atakları, yani tıkınma periyotları, bir oturuşta normalden çok daha fazla miktarda yiyecek tüketme ve kontrol kaybı hissetme durumudur ve bunun birçok sebebi olabilir! 

Duyguların yeme davranışı üzerindeki etkisi oldukça tanıdık geliyor olsa da insan kendi duygularının içindeyken duygularından dolayı yeme davranışı gösterdiğini fark edemeyebiliyor. Olumsuz duygular olarak nitelendirilen öfke, kaygı, korku, üzüntü, umutsuzluk, hayal kırıklığı gibi duygularla başa çıkmak için tıkınırcasına yeme davranışı gelişmiş olabilir. Örneğin, genç bir kadın kendi deneyimini şöyle aktarıyor: 

“Yüksek düzeyde anksiyete ve depresyon yaşadığım dönemlerde, yemek benim için bir başa çıkma mekanizmasıydı.” 

Aşırı yemek yeme, vücuda kısa süreli bir rahatlık vererek kişiyi rahatlatsa da bu duygu rahatlık yerine, suçluluk hissedilmesine sebep olabilir. Bu duygularla başa çıkmaya çalışırken, kişi bazen kontrolünü kaybeder ve şu şekilde hissedebilir:

Kontrolü kaybediyorum, kendimi durduramıyorum. Ne kadar yesem de içimdeki boşluk dolmuyor.

Fiziksel açlık, tıkınırcasına yeme için fizyolojik ve psikolojik bir baskı oluşturabilir. Bazı insanlar vardır, günlük rutinindeki yoğunluktan dolayı 12-13 saat yemek yemez ve sonrasında eline ne geçerse bir anda yer. Kişinin fark etmeden kendisini aç bırakmasının yanı sıra sık sık diyet yapmak veya yiyecek kısıtlamak da aşırı yeme ataklarının önemli bir nedenidir. 

Araştırma sonucuna göre, diyet yapanların 5 yıllık takiplerinde tıkınırcasına yeme sorunları geliştirme olasılığı diyet yapmayanlara göre 2-3 kat daha fazla olduğu görülmüştür. 1.ref Aşırı yeme döngülerini kırmak için şok diyetleri uzmanınızla birlikte tekrardan değerlendirmeniz oldukça mühimdir çünkü bu şekilde kilo kontrolü sağlamak sürdürülebilir değildir. 

Beden memnuniyetsizliği; yani, kişinin kendi fiziksel görünümüne yönelik olumsuz bir tutum, kişinin gerçekte sahip olduğu fiziksel görünüm ile bedenin arzu edilen ideal durumu arasında algılanan bir uyumsuzluktan kaynaklandığı varsayılmaktadır. Sizi şaşırtmayacaktır ki, beden memnuniyetsizliği tıkınırcasına yemenin önemli bir belirleyicisidir. Orta yaşlarında bir erkek beden memnuniyetsizliğiyle ilgili düşüncelerini ve duygularını şöyle ifade etmiştir:

Vücudumu hiç beğenmiyorum. Her zaman eksik hissediyorum, bir türlü istediğim gibi görünmüyorum. Madem istediğim vücutta değilim, o zaman bari karnımı ve tatmin duygumu istediğim kadar doyurayım diye düşünüyorum ve aşırı yeme atakları yaşıyorum. Sonsuz bir döngüde gibiyim. 

İnsanın kendi değerinin beden üzerinden belirlenmesi kişinin sahip olduğu olumlu özellikleri görmezden gelmesine ve özgüveninin düşmesine sebep olabilir. Sosyal medya aracılığı ile her yerden yüklenen “mükemmel vücutlara sahip ol” mesajı ise yeme davranışı üzerinde bir baskı oluşturarak tıkınırcasına yeme atağına sebep olabilir.  

Bazı insanlar 0.5 kg almaya bile büyük tepkiler verebilir. “Ya hep ya hiç” düşüncesine sahip olarak bu artan kiloyu başarısızlık olarak yorumlayıp yemek yemeye gömülebilirler! Unutmayın ki, böyle ufak dalgalanmalar vücudumuzun olmazsa olmazıdır. 

Bazen sadece bir parça bir şey yiyeceğim diyerek başlıyorum ama bir anda her şey hızla tüketilmiş oluyor ve bu beni daha da kötü hissettiriyor.

Buzdolabından masum tırtıklamayla başlayan serüven, bir anda kontrolden çıkabiliyor. Yenilen miktarı kontrol edememek, çoğunlukla ardından gelen suçluluk duygularıyla birleşir. "Neden bunu yaptım? Ne kadar daha devam edeceğim?" soruları dönmeye başlayabilir. 

Kadınlardaki hormonal değişimler aşırı yeme baskısı olarak ortaya çıkabilir.  Özellikle adet döngüsü sırasında yaşanan hormonal değişimler, iştah ve duygu durumunda belirgin farklılıklara yol açabilir. Ancak şunu unutmamak lazım ki, her kadın hormonal döngüler ve değişimler yaşıyor ancak herkeste bir aşırı yeme atağı görülmüyor. Bu sebeple, kendinizi gözlemlemeniz ve doktorunuza danışmanız oldukça önemlidir. 

Yapacak çok şey varken insanın canı bazen hiçbir şey yapmak istemez ve koca bir “off” çekerken kendini oyalamak için yemek yemeye yönelebilir ancak bu “masum” atıştırma bir tıkınırcasına yeme atağına dönüşebilir. 

İnsan kendisini yalnız hissettiğinde veya duygusal boşluğa düştüğünde, tek dostu yemekmiş gibi hissedip ona daha çok sarılabilir. Yedikçe içindeki boşluk hissinin dolduğunu hayal edebilir. Duygusal ihtiyaçlar yemekle doymadığı gibi bu davranış örüntüsü daha da derin bir boşluğa sebep olarak kişinin kendisini daha kötü hissetmesine sebep olur.

Uzman desteği, uzman desteği, uzman desteği! Yaşadığınız zor duygularla tek başınıza yol almak zorunda değilsiniz. Beslenme uzmanları ve psikologlar olarak bu günler için varız! 

Kaynakça; 

Goldschmidt AB, Wall M, Loth KA, Le Grange D, Neumark-Sztainer D. Which dieters are at risk for the onset of binge eating? A prospective study of adolescents and young adults.

Heider N, Spruyt A, De Houwer J. Body Dissatisfaction Revisited: On the Importance of Implicit Beliefs about Actual and Ideal Body Image.